Ocaktaki ve avdaki kadınlar

Annemieke Milks
Çeviri: Irmak İnci Özsüt

Uzun bir süre, eski toplumlarda avlanmanın ilk olarak erkekler tarafından yapıldığı varsayılıyordu. Şimdi yeni araştırmalar, bu fikre meydan okuyan bir dizi kanıtı ekliyor. Araştırmalar yaklaşık 9.000 yıl önce Amerika’da av araçlarının yanında gömülü bir kadın vücudunun keşfedildiğini bildirdi.

Bu kadın, And Dağlarında keşfedilmiş ve “Wilamaya Patjxa individual six” ya da “WPI6” olarak isimlendirilmiştir. Bunlar arasında, bir Atlatl (hedefe dart veya hafif bir mızrak atmak için Atlatl isimli bir fırlatma aletinin kullanıldığı hedef sporu ve eski bir Aztek silahı. Mızrak atıcı olarak da adlandırılır.) ile atılan hafif mızrakları devirmek için kullanılan aletler olan mermi noktaları vardı. Yazarlar, bu tür mermi noktalarının büyük hayvanları avlamak için kullanıldığını iddia ediyorlar.

WPI6 ölüm anında 17 ya da 19 yaşları arasındaydı. Biyolojik cinsiyet işareti olan ve dişlerinde “peptid” olarak bilinen maddelerin analizi bir kadın olduğunu gösteriyor. Ayrıca mezar dolgusunda, toplumda avlanmanın önemini gösteren büyük memeli kemikleri vardı.

Science Advances dergisinde yayımlanan araştırmanın yazarları, aynı dönemde Amerika’da gömülü olan diğer iskeletlerin kanıtlarını da incelediler ve özellikle büyük oyun avcılığı ile ilişkili benzer aletler içeren mezarlara baktılar. Cinsiyeti belirlenebilen 27 iskeletin yüzde 41’inin kadın olduğu sonucuna vardılar. Yazarlar, bunun, büyük oyun avının gerçekten de o zamanlar Amerika’da avcı-toplayıcı gruplarda hem erkekler hem de kadınlar tarafından gerçekleştirildiği anlamına gelebileceğini öne sürüyorlar.

Bu fikir, 1960’lara dayanan ve giderek daha fazla çürütülen Avcı Adam modeli olarak bilinen bir hipoteze aykırıdır. Avcılığın ve özellikle de büyük oyun avcılığının, öncelikle geçmiş avcı-toplayıcı toplulukların erkek üyeleri tarafından yapıldığını öne sürüyor.

Hipotez, birkaç farklı kanıta dayanmaktadır. Muhtemelen en önemlisi, son zamanlardaki ve günümüzdeki avcı-toplayıcı toplulukları, daha derin geçmiştekilerin nasıl organize edilmiş olabileceklerini anlamaya çalışmayı ele alıyor.

Avcı-toplayıcı grupların klişeleşmiş görüşü, erkeklerin avlandığı ve kadınların küçük çocuklarla eve daha yakın kaldığı ya da balık tutmaya ve yem aramaya daha yatkın olduğu, cinsiyetlendirilmiş bir iş bölümünü içerdikleri yönündedir; ancak o zaman bile bazı farklılıklar vardır. Örneğin, Filipinler’deki Agta avcı toplayıcıları arasında, kadınlar birincil avcılardır.

Günümüzün bazı avcı-toplayıcıları bugün hâlâ atlatları kullanıyor ve bazı insanlar da düzenli olarak gerçekleşen kadın ve çocukların katıldığı rekabetçi fırlatma etkinliklerinde atlat kullanmaktan hoşlanıyor. Bu olaylardan elde edilen verileri inceleyen arkeologlar, atlatların, muhtemelen vücut büyüklüğünün ve gücünün önemini azalttığı için hem kadınlar hem de erkekler tarafından avlanmayı kolaylaştıran dengeleyiciler olabileceğini öne sürüyorlar.

Yeni çalışma, önceki birkaç arkeolojik bulguyu ekleyerek hipotezi daha da çürütüyor. Örneğin, Rusya’daki 34.000 yıllık Sunghir bölgesinde arkeologlar, biri muhtemelen 9 ila 11 yaşında bir kız çocuğu olan iki gencin gömüldüğünü keşfettiler. Her iki kişinin de fiziksel anormallikleri vardı ve muhtemelen değerli av araçlarının inanılmaz teklifi olan 16 mamut fildişi mızrakla gömülmüşlerdi.

2017 yılında, 20. yüzyılın başlarında keşfedilen ve uzun süredir erkek olduğu varsayılan İsveçli bir Viking savaşçısının ünlü cesedinin de biyolojik olarak kadın olduğu bulundu. Bu bulgu, önemli ve şaşırtıcı miktarda tartışmaya neden oldu ve kendi modern toplumsal cinsiyet rolleri fikirlerimizin daha yakın tarihin yorumlarını nasıl etkileyebileceğine işaret ediyor.

Avlanma, pek çok mobil avcı-toplayıcı grup için hayatta kalmanın temel taşı olduğundan, topluluk çapında katılım da evrimsel açıdan iyi bir anlam ifade ediyor. Geçmiş, bazılarının dediği gibi, elimizde ne kadar çok kanıt varsa, insan davranışı o kadar değişkenlik gösteriyor.

Not: Makale, sapiens.org’tan alınmıştır.

 

Tarih