Xu Changwen’in China Daily’de yayımlanan yazısının Türkçe çevirisini yayımlıyoruz. Xu Changwen, Çin Uluslararası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Akademisi'nde araştırma görevlisidir.
Kasım 2022'de OpenAI tarafından ChatGPT'nin tanıtılması küresel bir çılgınlığa yol açtı. Yapay zekânın gelişimindeki tarihi dönüm noktası, dünya çapındaki teknoloji devleri arasında yeni yapay zekâ yenilikleri bulma yarışını ateşledi.
Goldman Sachs ve McKinsey, üretken yapay zekâ alanındaki atılımların küresel GSYH'yi önemli ölçüde artırabileceğini söyledi. Bu devrimin ön saflarında OpenAI, Google ve Meta gibi ABD'li teknoloji devleri yer alıyor ve daha gelişmiş YZ uygulamaları bulmak için önemli kaynaklarını ve yeteneklerini kullanıyor. Ancak bu hâkimiyete şimdi Asya'daki bir YZ inovasyon dalgası meydan okuyor.
Uzun zamandır teknolojik hünerleriyle tanınan Japonya, tereddütsüz hükümet desteğiyle yapay zekâ geliştirme çabalarını hızlandırdı. Başbakan Fumio Kishida'nın liderliğinde Japonya, yapay zekâ alanındaki yenilikleri teşvik etmek için önemli bütçe artışları ve vergi teşvikleri de dâhil olmak üzere iddialı planlar açıkladı. YZ Strateji Konseyi'nin kurulması, NEC ve SoftBank gibi Japon şirketlerinin öncülük ettiği ve NEC'in Cotomi ve NTT'nin Tsuzumi gibi Japon halkının ihtiyaçlarına göre uyarlanmış büyük ölçekli dil modelleri geliştirdiği Japonya'nın YZ'nin dönüştürücü potansiyelinden yararlanma kararlılığının altını çiziyor.
Ayrıca, Japon hükümeti diğer ülkelerle birlikte YZ gelişimi için uluslararası kuralların belirlenmesinde kilit bir rol oynamaktadır. Mayıs 2023'te Japonya, G7 Zirvesi'nde Hiroşima YZ Süreci'ne öncülük etmiş,
YZ'nin kullanımına ve düzenlemelerine odaklanmış ve ilgili alanlarda uluslararası kuralların oluşturulmasında öncü bir pozisyon almayı hedeflemiştir.
Benzer şekilde, Kore Cumhuriyeti de Başkan Yoon Sukyeol'un liderliğinde küresel bir YZ güç merkezi olmayı hedeflemektedir. YZ geliştirme kapasitesinde 2027 yılına kadar ABD ve Çin'e rakip olmak gibi iddialı hedefleri olan ROK, YZ yarı iletken araştırma ve geliştirmeye büyük yatırımlar yapıyor.
Geçtiğimiz Eylül ayında ROK hükümeti, 2024 yılından itibaren sağlık, eğitim, kültür ve yönetim gibi çeşitli alanlarda yapay zekânın yaygın olarak uygulanmasını teşvik etmek ve süper büyük ölçekli yapay zekâ alanında küresel rekabetçi konumunu güçlendirmek için 909 milyar won (680 milyon $) yatırım yapacağını belirten yeni bir yapay zekâ geliştirme planını tanıttı.
NAVER ve Samsung gibi önde gelen ROK teknoloji şirketleri, istenen bilgi ve ürünleri verimli bir şekilde bulmak için arama motorlarına, çevrimiçi alışverişe, rezervasyonlara, incelemelere, haritalara ve multimedyaya ve diğer alanlara uygulanabilen NAVER'in HyperCLOVA X'i gibi yenilikçi ürünlerle teknolojik hünerlerini sergiliyorlar.
Ayrıca, "Hiroshima AI Accord" gibi girişimler, ROK'un uluslararası AI düzenlemelerini şekillendirme konusundaki kararlılığını vurgulamaktadır. SK Telecom ve LG gibi ROK teknoloji devleri de büyük ölçekli YZ dil modellerinin geliştirilmesine büyük yatırımlar yapmıştır.
Japonya ve ROK'un yanı sıra, diğer Asya ülkeleri de YZ geliştirme konusunda önemli adımlar atmaktadır. Vietnam kendisini Güneydoğu Asya'da bir YZ inovasyon merkezi olarak konumlandırmayı hedeflerken, Singapur YZ bilgi işlem ve yetenek gelişimine yaptığı önemli yatırımlarla küresel YZ yarışına liderlik etmeyi amaçlamaktadır. Hindistan da YZ ekosistemini güçlendirmek için bu ay 103 milyar rupi (1,25 milyar dolar) yatırım da dâhil olmak üzere YZ projelerine büyük yatırımlar yapıyor.
Yapay zekânın Asya'daki hızlı gelişimi, geleneksel olarak bu alana hâkim olan ABD için önemli bir zorluk teşkil ediyor. ABD ve Avrupa uzun zamandır YZ gelişiminde ön planda yer alırken, Asya'da zorlu rakiplerin ortaya çıkması küresel YZ manzarasını yeniden şekillendiriyor. Önemli devlet desteği ve Ar-Ge'ye güçlü bir vurgu yapan Asya ülkeleri, Batı ile aralarındaki farkı hızla kapatmakta ve kendilerini küresel yapay zekâ yarışında kilit oyuncular olarak konumlandırmaktadır.
Asya'daki YZ patlamasının etkileri çok geniş kapsamlı. Asya ülkeleri YZ geliştirmede önemli adımlar attıkça, ABD'nin YZ teknolojilerine olan bağımlılıklarını potansiyel olarak azaltabilir ve küresel YZ tedarik zincirini yeniden şekillendirebilirler.
Dahası, Asya ülkelerinin YZ geliştirme kapasitesindeki artış, YZ geliştirmede daha fazla çeşitliliğe ve kapsayıcılığa yol açabilir ve İngilizce olmayan dil modelleri küresel sahnede önem kazanabilir.
ABD'nin bir YZ geliştirme merkezi olmasına rağmen, Çin ve Japonya gibi ülkelerin YZ geliştirme merkezleri olarak ortaya çıkması, YZ geliştirme dengesini yavaş yavaş Asya'ya doğru kaydırmaktadır. Batı için, özellikle de ABD için, bu yeni YZ geliştirme ve işbirliği çağını kucaklamak, hızla gelişen teknolojik ortamda bir adım önde olmak için gereklidir.