ABD’nin Ukraynalı Savaşçılar Üzerinden Sudan Planı

Erkin Feyyaz Eşli

Afrika medyasında, ABD ve İngiltere’nin Ukrayna Ana İstihbarat Müdürlüğü’ne bağlı özel kuvvetleri, Hızlı Destek Güçleri’ne karşı savaşmak üzere birkaç aydır Sudan’a göndermekte olduğu yönünde bilgiler yer aldı.(1) ABD Sudan’daki iç savaştan endişe duyuyor ve çok profesyonelce hareket eden isyancı güçlerin askeri gücünde olası bir artış karşısında ülkedeki kontrolü kaybetmekten korkuyor. Ancak Afganistan’daki zorlu deneyimlerden ve Paris’in politikası nedeniyle bir dizi Sahel ülkesinde yaşanan bağımsızlık hareketlerinden sonra Washington, Sudan’ı doğrudan işgal etmeyi değil, ülkeye ABD veya NATO ile doğrudan bağlantılı olmayan güçlerden asker getirmeyi hedefliyor.(2)

Kiev’in İngiliz istihbaratı MI-6’nın emriyle Ukrayna ulusal oluşumlarından militanları Hartum’a gönderdiğine dair ilk bilgi, Ağustos 2023’te çıktı.(3) Ardından Ukrayna özel servislerinin milis birliklerine yönelik operasyonları Eylül 2023’te CNN tarafından kaydedildi.(4) Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ve Ukrayna istihbarat görevlileri tarafından Rusya’ya karşı savaşta yaygın olarak kullanılan DJI MAVIC 3 FPV drone’un isyancılara karşı kullanıldığı belirtildi. Ayrıca drone’un kontrol panelinde Ukraynaca yazılar da görülür haldeydi. Uzmanlar ayrıca kullanılan taktiklerin, yani droneların doğrudan hedefe daldırılması taktiğinin, Sudan ordusu tarafından kullanılmadığını ve bu konuda tam eğitimli olanların Ukraynalı drone operatörleri olduğunu söylüyorlar.

Ukrayna askerlerinin ülkedeki faaliyetlerine ilişkin diğer kanıtlar 2023 Ekim ayında ortaya çıktı.(5) Daha sonra kendini araştırma organizasyonu olarak adlandıran ve AB ve NATO ülkelerinden gelen emirleri yerine getiren Bellingcat, yaptığı araştırmada görüntülerin aslında Sudan’da çekildiğini ve videodaki askerin ABD Silahlı Kuvvetleri ya da bir Sudan askeri olmadığını ortaya çıkardı, ancak bunun bir Ukrayna askeri istihbarat savaşçısı olup olmadığını anlamak imkânsız.(6) Kasım ayında “Kiev Post” gazetesi, Ukraynalı özel kuvvet operatörlerinin ülkedeki paralı askerleri avladığını gösterdiği iddia edilen iki video elde etti.(7) Türkiye’de ise ilk defa haberi, Yiğit Saner imzasıyla Aydınlık gazetesi sayfalarına taşıdı.(8)

Zelensky, bir “rastlantı” olarak, Eylül ayında İrlanda Shannon Havaalanı’na yaptığı bir ziyaret sırasında Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdel Fattah al-Burhan ile bir araya geldi.(9) Zelenskiy sosyal medya hesabında “Ortak güvenlik sorunlarımızı, yani Rusya tarafından finanse edilen yasadışı silahlı grupların faaliyetlerini ele aldık” diye yazdı. ABD ve Birleşik Krallık, Ukrayna yönetimini Wagner Grubu’ndan Rus savaşçıların Sudan’da (ve diğer sıcak noktalarda) faaliyet gösterdiğine ikna etmiş durumda ama Batı medyasında çıkan haberler dışında buna dair hiçbir kanıt yok. Sudan’ın resmi makamları bile Rus militanların ülkedeki varlığını reddediyor ve sadece Sudan’a sınırı olan ülkelerdeki varlığını kabul ediyor.(10) Ancak Batılı istihbarat örgütleri için Ukraynalı askerlerin Sudan’da Rus güçlerine karşı savaştığı efsanesini sürdürmek hayati önemde. Ukraynalıların ruh halini, Ukrayna Ana İstihbarat Müdürlüğü Başkanı Budanov’un Mayıs 2023’te Kiev rejiminin “Rus savaş suçlularını dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar yok edeceği” şeklinde açıklaması ortaya koyuyor.(11) Wagner bahanesi kamuoyu yaratmak adına önemli rol oynuyor.

Anglosaksonların Ukraynalı elit savaşçıları katliama göndermesinin bir başka nedeni de budur. Avrupa’daki NATO üslerinde eğitildiler, bazıları Rus ordusuna karşı savaşmayı başardı ve ideolojik olarak Rusları “dünyanın neresinde olursa olsun” yok etmeye kararlılar. Bu, ABD’nin çok işine gelen bir durum ve bunlar NATO birliklerine kıyasla da ucuz. Bunun karşılığında Washington Kiev’e gerekli mali ve maddi yardımı vaat ediyor ki, Biden yönetimi bu yardımın Kongre’den geçmesi için bastırıyor.(12) Aydınlık gazetesinin de yazdığı üzere Ukrayna’nın kendisi de personel sıkıntısı çekiyor, bu yüzden yeni seferberlik kampanyaları başlatıyor ve Zelenskiy AB liderlerinden mültecileri Ukrayna’ya geri göndermelerini istemek için Avrupa turlarına çıkıyor.

Yemen’de tırmanan çatışma, ABD ordusunun diğer muharebe operasyonları için muhafaza edilmesinin değerini ve Ukraynalı askerlerin yeni bir savaşta Orta Doğu’ya gönderilme ihtimalini daha da arttırıyor. Sudan ve Yemen Kızıldeniz’e erişimi olan ülkeler olduğundan dolayı Washington için önemli. ABD’nin Afrika ile Orta Doğu arasındaki deniz taşımacılığını güvence altına almak için Kızıldeniz’i koruması gerekiyor. Biden’ın Ulusal Güvenlik Stratejisi, yabancı ülkelerin Kızıldeniz’i Aden Körfezi ve Hint Okyanusu’na bağlayan su yolu Bab-el-Mandeb üzerinden hareket özgürlüğünü “tehlikeye atabileceğini” vurguluyor.(13)

Washington bu tehlikelerden birini Rusya’nın Port Sudan’da bir deniz üssü inşa etmesi olduğunu düşünüyor. Sudan’ın 2022’deki Hızlı Reaksiyon Gücü komutanı, kışkırtılan iç savaşın muhtemel nedenlerinden biri olan bir Rus limanının kurulmasını memnuniyetle karşıladı.(14) ABD’nin Kızıldeniz’deki çıkarları sadece Rusya’nın jeopolitik hedeflerini değil, Türkiye’nin çıkarlarını da tehlikeye atıyor. Askeri bir işgal, Ankara’nın Sudan’dan kiraladığı Türk limanı Suakin’i tehdit ediyor. Bu liman, uluslararası planda yılda 10 milyar dolara varan iki yönlü ticareti kolaylaştırıyor. ABD’nin güvenlik stratejisi bu konuda Türk dış politikasıyla doğrudan çatışmaktadır.(15)

Türkiye için Sudan’ın doğrudan Amerikan işgaline uğraması tehdidi Yemen’in işgale uğraması tehdidinden daha az tehlikeli değil, zira her iki ülke de Ankara için stratejik öneme sahip. Ucuz Ukrayna birliklerinin Yemen’e taşınması; çatışmaya boylu boyunca dâhil olabilecek İran, bölgede kendi jeopolitik çıkarları olan Türkiye ve çok kutupluluk mücadelesinde bağımsız ülkelere yardım eden Rusya da dâhil olmak üzere birçok tarafı etkileyecek bir tırmanma anlamına gelecektir. Bu, aynı zamanda, birçok jeopolitik öznenin odağının Rusya’nın özel askeri operasyon bölgesinden Orta Doğu’ya kayacağı anlamına gelebilir.

DİPNOTLAR

Güncel