Cargill, bilindiği gibi Bursa’nın Orhangazi ilçesinde kurulu mısır şurubu üreten bir ABD şirketidir. Bununla birlikte Cargıll Balıkesir’deki Turyağ firmasını da satın almıştır. Ortadoğu ülkeleri başta olmak üzere 19 ülkeye ihracat yapmaktadır.
Cargill, daha sonra faaliyet alanını genişletmiş, 2015 yılında yem imalatçısı Ekol Gıda şirketini, 2014 yılında biyo-endüstriyel sahasında çalışan Alemdar Kimya AŞ’yi bünyesine katmış ve kuzey Afrika ülkeleri ile de çalışmaya başlamıştır.
Cargill, 1865 yılında ABD’de tahıl ambarı olarak kurulmuş, 1960 yılında Bramer tic. AŞ ile ortak olmuş, 1987’de Vanıköy mısır öğütme fabrikasını satın alıp 1992’de İstanbul’da merkez ofisini açmış. 1997 yılında Bursa’nın Orhangazi ilçesinde dünyanın en kaliteli sofralık zeytinlerinin yetiştiği 1. sınıf tarım arazisi üzerinde kurulmuştur. Kuruluş aşamasında başta TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Türkiye Ziraat Odaları, çevreci kuruluşlar ve birçok sivil toplum örgütleri hukuk mücadelesi başlatmış. Sonuçta birçok mahkeme kazanılmasına rağmen üretime devam etmiştir Cargıll. Sonunda 2005 yılında AK Parti hükümetlerince o bölge sanayi bölgesi ilan edilerek yasal hale gelmiştir. Sivil toplum kuruluşlarının karşı çıkma nedenlerinin başında çok su kullanıyor olması, ürettiği ürünlerin insan sağlığı açısından riskli olması gibi bazı argümanlar vardır.
Cargill, yıllık su tüketimini belgeleyerek kayda değer bir su kullanılmadığı anlaşılmış, dünya sağlık örgütünden aldığı raporla da sağlık konusunu öne alanları açığa düşürmüştür. Sonradan benim yaptığım araştırmalara göre öne sürülen olumsuzlukları, Cargill yönetimi bilinçli olarak kamuoyuna açıklamış. Örneğin bazı bilim insanları proseste cıva kullanıldığını ileri sürmüşler, oysa imalat esnasında cıva kullanılmadığını ispat etmiştir Cargill. Mısır şurubu iki çeşit karbonhidrat içermektedir. Bunlar monosakkarit olan glikoz ve früktozdur. Mısır şurubunun bir çeşidinde glikoz %40, früktoz %60, diğerinde ise %60 glikoz ve %40 früktoz vardır. Bilindiği gibi ikisi de insanlar için enerji kaynağıdır. Bu ürünler, ihraç edilen birçok gıda maddesinin imalatında kullanılmaktadır.
Yıllık yaklaşık 500 bin ton mısır şurubu üreten firma, bu şurubu elde etmek için tahmini 1 milyon ton mısır işlemektedir. Buna göre:
1- Türkiye’nin üretimi kendi ihtiyacını karşılamadığından Cargill’in imalatı için ilave mısır ithal edilme zorunluluğu doğmaktadır. Türkiye’nin mısır üretimi son yıllarda desteklerle 4 milyon tona çıkmış olsa da kendi ihtiyacımızı karşılamamakta, yıllık 2,5-3 milyon ton mısır ithal edilmektedir. Mısır bitkisine yapılan bu destekler çiftçinin iştahını kabartmış ve mısır yetiştiriciliğine elverişli olmayan yarı çöl bölgelerimizde de yeraltı suları ile mısır tarımı hız kazanmıştır.
2- Yukarda da belirttiğim gibi fabrikanın kurulduğu bölge 1. sınıf tarım arazisidir ve dünyanın en kaliteli sofralık zeytini yetişmekte idi. Mısır şurubu fabrikasına işlenmek üzere mısır getiren ve elde edilen ürünle posasını dışarıya taşıyan araçların egzoz atıkları bu tür çevre kirliliğine hassas olan zeytin üretimini olumsuz yönde etkilemiş ve zeytin bahçeleri sökülmeye başlamıştır.
3- Cargill fabrikası imalat esnasında yüksek ısı kullanmaktadır. Bu ısının büyük bir kısmı yüksek bacalarla atmosfere verilmekte. Bu fabrikaya yakın olan Asilçelik fabrikasının da katkısı ile atmosferde oluşan sıcaklık yağmur bulutlarının dağılmasına neden olmaktadır.
4- Mısır şurubu fabrikasının imalatta kullandığı su fazla olmasa bile diğer etkenlerle birlikte İznik Gölü’nün kurumasına katkısı olmaktadır.
5- Atık suları Gemlik Körfezi’nden Marmara Denizi’ne karışmaktadır. Basından öğrendiğimize göre bu atıklar da Marmara Denizi’nde müsilaja neden olmaktadır.