Liu Jianchao’nun kaleme aldığı ve 6 Eylül 2023 günü chinadaily.com’da yayımlanan yazıyı İngilizce’den Türkçe’ye Berk Ocak çevirdi.
Bu yıl mart ayında Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri Şi Jinping, ÇKP ve Dünya Siyasi Partileri Üst Düzey Diyaloğu’nda Küresel Medeniyet İnsiyatifi’ni sundu. Bu, Küresel Kalkınma İnsiyatifi ve Küresel Güvenlik İnsiyatifi’nin ardından ortak geleceğe sahip bir toplum inşası amacıyla küresel işbirliğini teşvik ettiği üçüncü insiyatif oldu.
İşbirliği, insani ilerleme eğilimini takiben ve dünyamızda emsali görülmemiş değişimlere karşılık olarak, yol ayrımında olan dünyamızın ne yönde ilerlemesi gerektiğine ışık tutuyor. Bu, Şi Jinping’in Diplomasi Üzerine Düşüncesi’nin yeni bir gelişimi olduğu gibi Şi Jinping başlarında olmak üzere Çin komünistlerinin küresel vizyonu, tarih bilinci, misyon ve sorumluluklarına dair çok şey anlatıyor. Çin karakteristik özelliklerini örnek alarak Büyük Ülke Diplomasisi’nde yeni bir çığır açmak bu işbirliğinin doğasını, önemini ve üç insiyatifle olan bağlantısını anlamaktan geçiyor.
Tarihi perspektiften bakarsak, insani ilerlemenin üç ana temasını yansıtan bu üç insiyatif, ortak geleceğe sahip bir toplum vizyonunun dayanaklarını oluşturuyor. Tarih boyunca medeniyetler zaman zaman ilerleyerek zaman zaman birbirlerine yakınlaşarak dalgalar gibi ileriye atılmışlardır. İnsanlığın kesintisiz ilerleyişi ve de küreselleşmenin derinleşmesiyle birlikte ülkeler giderek birbirine daha bağımlı hale gelmiş ve de ortak geleceği olan bir toplum inşa etmişlerdir.
Her ülkeden insanlar maddi bolluğun, kültürel refahın, barışın ve istikrarın tüm toplumlar tarafından ulaşılması arzu edilen şeyler olduğunu fark etmişlerdir. Bunlara ulaşmak için kalkınmaya, güvenliğe ve de medeniyete ihtiyacımız vardır ki bunlar birbirinin tamamlayıcılarıdır.
Bir Çin atasözü der ki “Ancak buzdolabı dolu bir insan görgü kurallarını tanır ve ancak karnı tok ve üstü başı tam insan onur ve utanç algısına sahiptir.” Kalkınma, güvenlik ve medeniyetin temelidir. Ancak tüm ülkeler refaha kavuştuğunda barış sürdürülebilir ve medeniyetler ileriye atılabilir.
“İstikrar ülkeye refah getirir, istikrarsızlık ise ülkeyi sefalete götürür” başka bir Çin atasözüdür. Güvenlik ve kalkınma medeniyetin ön koşuludur. Eski Çinliler medeni toplumların güvenliği gaye ettiğini ilkel toplumların ise problemler yaşamaya ve tehlikelerle karşı karşıya gelmeye daha yatkın olduğunu düşünmüşlerdir. Medeniyetler ekonomik kalkınma ve güvenlik sayesinde gelişirler.
İç içe olan ve birbirlerini destekleyen bu üç küresel insiyatif; kalkınma, güvenlik, medeniyet perspektiflerinden insan toplumunun ilerlemesi gereken yönü gösteriyor ve ortak geleceğe sahip toplum inşası vizyonun temellerini oluşturuyor.
Küresel Kalkınma İnsiyatifi, insanların nasıl bir kalkınma felsefesine ihtiyacı olduğunu ve de küresel kalkınmanın nasıl başarılabileceğini cevaplıyor. Ortak geleceğe sahip bir toplum inşasında maddi temeli atmayı hedefliyor. Küresel Güvenlik İnsiyatifi insanlığın ne tür bir güvenliğe gereksinim duyduğunu ve evrensel güvenliğin nasıl ulaşılabileceğine odaklanıyor. Toplumun güvenliğini sağlamayı amaç ediniyor. Küresel Medeniyet İnsiyatifi de farklı uygarlıkların nasıl inceleneceğine, aralarında bilgi paylaşımının nasıl gerçekleşeceğine cevap veriyor. İnsan toplumunun kültürel temelini atmayı hedefliyor.
Pratik açıdan bakarsak yüzyılda görülmemiş sorunlara odaklanan bu üç insiyatif dünyamız için ortak geleceğe sahip toplum inşasının yollarını çiziyor.
Bugün dünyamız ve tarihin gidişatı daha önce hiç görülmemiş bir şekilde değişiyor. Küresel ekonomik iyileşme bocalıyor, çeşitli güvenlik problemleri ortaya çıkıyor, medeniyetler arası yanlış anlaşılmalar, çatışmalar halen yaşanıyor. Güvenlik, gelişim, yönetim açıkları git gide artıyor. Sarsıntı ve değişim dönemine giren dünyamız tekrardan bir yol ayrımında. Geleceği, tüm dünyadan insanların elinde.
Bu tarihi dönemeçte ÇKP Merkez Komite Genel Sekreteri Şi Jinping büyük bir öngörü yeteneğiyle ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonunu ortaya koyarak ve insanlığın karşı karşıya olduğu tehlikelere cevap olarak hazırladığı üç insiyatifi eylem planı belirleyerek dünyanın gideceği yönü belirlemiştir.
Ortak geleceğe sahip toplum inşasını hedef belirleyen bu üç insiyatif dünyamızın mühim rahatsızlıklarını iyileştirmek üzere yazılmış reçetelerdir. Bunlar problem odaklı yaklaşımın mükemmel örneklerdir. İnsanlığın varlığını sürdürmesi, gelişimi ve modernize olması gibi sorunları ele alan Küresel Kalkınma İnsiyatifi ekonomik kalkınmayı hızlandırmak adına ülkeleri geliştirmek ve uluslararası bir toplumun kurulması gerekliliğine cevap veriyor.
Aynı zamanda uluslararasında yetersiz ve dengesiz kalkınmayla mücadeleye odaklanarak küresel kalkınma ve küresel işbirliği için yol çizmiştir. Bundan sonraki süreçte Çin, Küresel Kalkınma İnsiyatifini yürürlüğe sokmak ve bu sayede ulusların Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini daha hızlı bir şekilde gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için büyük bir çaba gösterecek Ayrıca bu çaba küresel ekonomik büyümeyi hızlandıracaktır. Çatışmalar, istikrar, savaşlar ve barışa dair problemler için de Küresel Güvenlik İnsiyatifi küresel güvenlik yönetimi için bir yol haritası oluşturmaktadır.
Çin’in Suudi Arabistan ve İran arasında arabulucuk rolündeki başarısı ve Ukrayna krizinde diplomasi yoluyla çözüm bulmaya olan bağlılığı güvenlik sorunlarına Küresel Güvenlik İnsiyatifi’nin çizdiği yolla nasıl yaklaşılacağını gösteriyor. Medeniyetler arası yanlış anlaşılmalar, karşılıklı güvensizlikler, uzaklaşmalar gibi sorunlara odaklanan Küresel Güvenlik İnsiyatifi, medeniyetlerin farklılıklarına rağmen, çeşitliliklerine saygı duyarak ortak bir zemin üzerinden diyalektik bir işbirliği kurulmasını amaçlıyor.
Küresel Medeniyetler İnsiyatifi de her medeniyetin zengin bir geçmişe sahip olduğunun bilincinde olarak kültürel mirasın öneminin altını çiziyor. Aynı zamanda tarihin geleceğin aynası olduğunu belirterek, geleceği anlamak için geçmişten bugüne tarihi kavramanın gerekliliğini vurguluyor. Medeniyetler arası diyalog için küresel bir ağ oluşturmayı, medeniyetler arası paylaşımı arttırmayı, tüm ülkelerin insanları arasında karşılıklı anlayış ve dostluğu teşvik etmeyi ve karşılıklı öğrenme konusunda bir uzlaşıya ulaşmayı amaçlar.
Felsefi bakış açısından bakıldığında, ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonu ve üç küresel insiyatif, teorik özellikler ve dünya görüşe ile metodolojinin birliğini göstermektedir.
Ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonu ne tür bir dünya inşa etmemiz gerektiği ve nasıl inşa edeceğimiz sorularına bilimsel cevaplar sunuyor. Bu vizyon; üç küresel insiyatif içerisinde bulunan kalkınma, güvenlik ve medeniyete olan yeni bakış açıları ile birlikte Çin’in ve Çin komünistlerinin yeni çağda dünya görüşlerini temsil etmektedir. Aynı zamanda bu insiyatifler sadece teori değil, pratik yollar ve önlemler içerdiklerinden bu dünya görüşünün nasıl uygulamaya konulacağına dair metolojiyi de sağlamaktadırlar. Bu sayede dünya görüşünün ve metodolojinin birlikteliğini temsil etmektedirler.
Ortak geleceğe sahip toplum inşası vizyonu ve üç küresel insiyatif bilimseldir. Marksizmin duruşunu, bakış açısını, metotlarını içermektedirler. Tarihsel ve diyalektik materyalizm tarafından desteklenen bu vizyon ve üç küresel insiyatif, insan toplumunun gelişimini ve gelecekteki yönünü belirleyen yasaları ortaya koymaktadır. Aynı zamanda insan toplumunu geliştirmek için bilimsel metotlar ve yollar sunarlar.
Bu vizyon ve üç küresel insiyatif insan merkezlidir; tüm insanların daha iyi bir hayat yaşama arzusuna odaklanır ve insanların ortak çıkarlarını gözetir. Bu vizyonun ve üç küresel insiyatifin her bireyin refahını gözettikleri açıktır. Farklı ülkelerin halklarının barış, kalkınma ve işbirliği özlemlerine yanıt olarak bu vizyon ve üç insiyatif her bireyin gelişiminin gerçekleştirilmesi için uygun koşulları yaratacağını taahhüt eder.
Bu vizyon ve üç insiyatif pratiktirler. ÇKP’nin küresel ahengi teşvik etme amacıyla gösterdiği çabanın ürünüdürler. Gerçekler, üç küresel insiyatifin ve ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonunun gerekliliğini ve doğruluğunu kanıtlayacaklardır. Anlamları ve teorik sistemleri içinde bulunduğumuz durum değiştikçe zenginleşecektir.
Medeniyet perspektifinden bakıldığında Çin medeniyetine köklerini salmış olan ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonu ve üç küresel insiyatif, yeni çağda uluslarlarası ilişkilerdeki teorik gelişimi yönlendirmektedir.
ÇKP Merkezi Komite Genel Sekreteri Şi Jinping’in dediği gibi, “Ortak problemlerimizin üstesinden gelmek ve herkes için daha iyi bir gelecek yaratmak için rolü; ekonomi, bilim ve teknoloji kadar önemli olan kültür ve medeniyetin rolünü oynamasını bekliyoruz.”
Çin medeniyeti, insanlığın birlikte hareket etmesi gerektiğini savunduğundan tüm insanlar ve canlılar arasında birlikteliği ve milletler arası barışı savunur. Bu, Çinlilerin farklı bölgelerin ve farklı dillerin halklarını nasıl gördüğünün ve anladığının temelinde yatar. Bize göre ideal bir toplum adil bir amaç olarak bütünün yararını gözetir ve ortak çıkarları ilerletir. Sağlam bir ekonomik ahlak, öncelikli olarak insanların refahını korurken ortak çıkarları sürdürme amacıyla adaleti savunur. Doğru bir güvenlik anlayışı; barışı, savaşa yeğler ve güç kullanmanın esas niteliğinin şiddeti durdurmak olduğuna inanır. Başka medeniyetlerle etkileşimin doğru yolu; tekbiçimci olmadan, ortak refahı teşvik ederek farklı kültürlere değer vererek ahengi gözetmektir.
Ülkelerle etkileşimin esası; güvenilirlik, dostluk ve iyi komşuluk olmalıdır. Üç küresel insiyatifin ve ortak geleceğe sahip tolum inşası vizyonunun gerçekleştirmeye çalıştığı barış içerisinde bir arada yaşama, karşılıklı kazançlı işbirliği, kapsayıcılık ve ortak kalkınma daima Çin medeniyetinin parçası olmuştur. Çin medeniyetinin tanımlayıcı özelliklerine; sürekliliği, yaratıcılığı, tutarlılığı, kapsayıcılığı ve barışçıl doğasına dair çok şey anlatmaktadırlar. Partimizin Marksizmin temel prensiplerini Çin’in özgül gerçekliklerine ve geleneksel kültürüne nasıl uyguladığının örnekleridirler. Aynı zamanda Parti’nin insanlığın geleceğini araştırma çabasında önemli birer atılımı temsil ediyorlar.
Uluslarlarası ilişkilere geleneksel Batı yaklaşımları, dünyayı jeopolitik ve güç açısından incelerler. “Hegomonyacı İstikrar Teorisi” ve “Medeniyetler Çatışması Tezi” gibi teoriler dışlayıcı fikirlerle doludurlar. Buna karşılık Çin medeniyetinin temelinde üç küresel insiyatifin ve ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonunun temel prensipleri yatmaktadır.
Aynı zamanda, BM Anlaşması’nın amaçları ve prensipleri ile oldukça uyumludurlar. Egemen eşitlik ilkesine bağlı kalarak milletler arası dostane ilişkiler geliştirmeyi, kolektif ve barışçıl yöntemlerle uluslararası güvenliği sürdürmeyi; ekonomik, sosyal ve kültürel problemleri çözmek için uluslarası işbirliği kurmayı amaçlar. Uluslarası ilişkiler üzerine bu yaratıcı ve akıllıca bakış açıları Doğu’nun aklını sergiliyor. İnsanlığa diğer milletlerle etkileşimde bulunmak ve küresel zorlukların üstesinden gelmek için yeni bir bakış açısı oluşturuyor ve örnek oluyor.
Batı’nın geleneksek teorilerinden tamamen farklı olarak böyle bir düşünce yapısı, Çin’in güçlenirken dahi hegomonya arayışında bulunmayacağını, güç siyasetiyle uğraşmayacağını, kendi güvenliğini sürdürürken başkalarını tehlikeye atmayacağını, bölünmeleri veya çatışmaları körüklemeyeceğini ve farklı görüşlere sahip olanları dışlamak amacıyla küçük çevreler yaratmayacağını gösterir. Aksine, Çin; dünya barışını teşvik etmeye, küresel kalkınmayı sürdürmeye ve uluslararası düzeni gözetmeye devam edecektir.
Ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonu ve üç küresel insiyatif; Marksist duruşu, bakış açısını ve metotlarını uygular ve gelişmiş bir düşünce sistemi oluştururlar. Çin’in tarihi ve medeniyeti iyi bir şekilde kavradığını, modern zamanlarda ortaya çıkmış sorular üzerine derinlemesine düşündüğünü gösterir.
Birbirlerine bağımlı ve birbirlerini destekleyen üç küresel insiyatif, ortak geleceğe sahip bir toplum inşasının temelini oluşturuyor ve daha iyi bir dünya inşa etmek için Çin’in çözümünü sunuyor. Önümüzdeki süreçte, Şi Jinping’in Yeni Dönemde Çin’e Özgü Sosyalizm Düşüncesi’ni benimseyen Parti’nin dışişlerini üstlenen bizler Şi Jinping’in Diplomasi Üzerine Düşüncesi’ni uygulamaya devam edeceğiz. Ortak geleceğe sahip bir toplum inşası vizyonunu sürdüreceğiz ve üç küresel inİsiyatifi gerçekleştireceğiz.
Parti’nin insanlık için ilerleme ve dünya için ahenk arayışını sürdürecek, Çin milletinin yeniden canlanmasına ve insanlığın ilerleyişine daha da büyük katkılarda bulunacağız.